זו לא "גזענות", זה "נרקיסיזם פוליטי"

אדם נרקיסיסטי הוא אדם שנוטה להפגין גדלות-עצמית, יש לו צורך בהערצה, רגישות יתר לביקורת וחוסר אמפתיה.

"נרקיסיזם פוליטי" הוא דימוי מטאפורי המתאר דפוסים פוליטיים ואידאולוגים שמאופיינים באלמנטים דומים הכוללים: גדלות עצמית, צורך בהערצה, רגישות יתר לביקורת, חוסר אמפתיה, תחושת יוצאות דופן ו\או ייחוד מוסרי, תחושת נרדפות יחד עם תחושת עליונות.

על אף שהמונח מושאל מתחום הפסיכולוגיה, "נרקיסיזם פוליטי" אינו אבחנה פסיכולוגית אלא כלי אנליטי לניתוח של דפוסים אידיאולוגיים ומשמש בעיקר לפרשנות פוליטית ביקורתית.

"נרקיסיזם פוליטי" מתייחס למקרים בהם מדינות מפגינות מאפיינים נרקיסיסטיים מובהקים, וזה קורה במיוחד בהקשרים של לאומיות קיצונית, כיבוש, פוס-קולוניאליזם ותפיסות תרבותיות של עליונות מוסרית.

"נרקיסיזם פוליטי" מתאר מצב בו קבוצה פוליטית מחזיקה בדימוי עצמי מנופח אבל גם שברירי, כך דורשת הקבוצה הכרה ואישור מתמידים מצד קבוצות אחרות תוך תגובות עוינות כלפי כל ביקורת או פגיעה מדומיינת בכבודה.

"נרקיסיזם פוליטי" הוא מנגנון שמעצב זהות קולקטיבית. כמונח אנליטי הוא מסייע להבין כיצד קבוצות בונות זהות סביב דימוי עצמי, טראומה, עלבון וכמיהה להכרה.

נרקיסיזם פוליטי או לאומי אינו גזענות, אלה שני דברים שונים. לפעמים הם מצטלבים, אך גזענות עוסקת ביחסי כוח היררכיים המבוססים על קטגוריות אתניות או ביולוגיות מדומיינות. היא מחלקת בין "אנחנו" ל"הם" כדי להעדיף, לדכא או להפלות. בעוד נרקיסיזם קולקטיבי\לאומי עוסק באופן בו קבוצות מפתחות דימוי עצמי שברירי אך גרנדיוזי, בעודן זקוקות לאישוש חיצוני מתמיד.

נרקיסיזם קולקטיבי מתאר מנגנון רגשי וזהותי יותר מאשר מערכת היררכית פורמלית. לרוב הוא מלווה בדיכוי ביקורת פנימית ולפעמים בשיח של תחייה קולקטיבית.

במוקד הגזענות עומדת היררכיה, עליונות ושליטה. בעוד במוקד הנרקיסיזם הקולקטיבי עומד הדימוי העצמי הקולקטיבי והצורך בהכרה. האובייקט של הגזענות הוא האחר, הקבוצה האחרת המדומיינת כנחותה, בעוד האובייקט של הנרקיסיזם הקולקטיבי הוא העצמי, הזהות הקבוצתית הלאומית או האתנית. התוצאה של הגזענות היא אפליה שיטתית והדרה, בעוד התוצאה של הנרקיסיזם הקולקטיבי היא תגובתיות יתר, כעס לא מרוסן, פגיעות מביקורת ואף צורך בנקמה.

הגזענות מופיעה באמירות טיפוסיות כמו "הם לא שווים לנו" בעוד הנרקיסיזם הקולקטיבי מופיע באמירות כמו "איך הם מעזים לבקר אותנו?" ובעוד הסכנה המוסרית הטמונה בגזענות היא חוסר צדק, הדרה ודיכוי, הסכנה המוסרית הטמונה בנרקיסיזם קולקטיבי היא עיוורון עצמי וקושי בהכאה על חטא.

נרקיסיזם קולקטיבי אינו גזענות, אך הוא יכול להסביר אך נבנית הצדקה לגזענות.

המדינה או הקבוצה הרואה את עצמה כטהורה, מוסרית ונאורה, תביא לכך שכל ביקורת מצד המיעוט המדוכא כלפיה נתפסת כעלבון בלתי נסבל. התגובה הגזענית יוצאת מהעלבון ולא מהעליונות לבדה. גזענות היא תוצאה לעליונות, נרקיסיזם הוא מנגנון המסביר את הצורך בשמירת האחר כ"נחות" כדי לשמר את הדימוי העצמי.

לדוגמה: כאשר אזרח במדינה נרקיסיסטית מבקר את מדיניות המדינה והוא מיד מואשם ב"חוסר נאמנות" או "כפיות טובה", זוהי תגובה נרקיסיסטית, משום שהיא מתמקדת בדימוי העצמי של המדינה ("אבל אנחנו הכי מוסריים!"). כאשר אותו אזרח מואשם אוטומטית שהוא "לא שייך", "פחות ראוי", ומוצג כ"איום פנימי", זו כבר גזענות כי יש כאן היררכיה, יחסי כוחות והדרה.

חושב להבין לא רק מה קרה, אלא גם איך ולמה זה מתרחש. אם נטפל בגזענות בלי להבין את הבסיס שמזין אותה, לא נצליח לטפל בה והיא תמיד תישאר שם.

נרקיסיזם פוליטי, כמו נרקיסיזם באשר הוא, הוא רעל לרוח ולנשמה, מכרסם בנו מבפנים ומותיר אותנו חסרי אונים ללא כוח וללא ברירה. במקרה ומדובר ביחסים בין אישיים, ההמלצה כמעט תמיד היא להימנע מקשר או לצמצם אותו לרמה הכי שטחית שניתן. במקרה של נרקיסיזם פוליטי המשמעות היא כרסום במעורבות הפוליטית והנטרול שלה.

לרוב לא ניתן להתמודד עם נרקיסיזם לבד. כנ"ל לגבי נרקיסיזם פוליטי, זה לא מצב שניתן להתמודד אתו לבד, זו מערכת שלמה של מנגנונים נרקיסיסטים המושרשים בתודעה הפוליטית האישית-קולקטיבית ומשמשים בשיח הפוליטי עצמו.

לדוגמה: גזלייטינג פוליטי; הצפה באהבה לחברים מהקבוצה הנפסת כנחותה שמלווה בעקיצות קטנות ובהשפלות כולל מחמאות גזעניות ומעליבות; הפחתת ערך; חלקוה לתת קבוצות תוך כדי השוואה ביניהם והעדפה של אחת על פני השנייה; התנערות מאחריות והסטת האשמה; חומת שתיקה פוליטית וזאת היא ההתעלמות מקיומו של האחר והסרת הלגיטימיות ממנו; ענישה ושליטה; הוברינג פוליטי המתבטא בהכלה פוליטית תוך כדי ההדרה; הבטחות שווא; וכמובן אך אפשר בלי – קמפיין השמצות.

אם זיהית מרכיבים אלה בסביבה הפוליטית שלך, יש לשקול שאת נמצאת בסביבה נרקיסיסטית רעילה, וזו אינה גזענות.

העולם אנטישמי!

אם אלה היו הורים שמפמפמים לילד שלהם יום ולילה שכל העולם שונא אותו, רשויות הרווחה היו מזדעקות מזמן.

אירופה היא לא כל העולם. קצת פרופורציות.

אנטישמיות קשורה להיסטוריה הספציפית של אירופה ולהסתעפויות הקולוניאליות שלה. עם כל הכבוד לאירופיים ולקולוניאליזם שלהם, אך זה אינו כל העולם.

האדם האירופאי\לבן שנא את כל מי שאינו לבן, הוא לא שנא רק יהודים. הוא שנא גם לבנים שלא תאמו את הלובן המצופה. לא רק אירופאיים שנאו. כל קבוצה הגמונית שנאה את השונים שהיו בקרבה, וזה לא היה משהו בלעדי לאירופה ולאירופאיים. זו הייתה דרכו של העולם, לשנוא את השונים. העות'מניים למשל שנאו את הארמנים ונוצרים אחרים. אולי בחלקם, כמו האירופאיים, הם עדיין שונאים. אבל השנאה של העות'מניים לארמנים היא אינה שנאה של כל העולם לארמנים. כך גם השנאה של האירופאיים ליהודים אינה שנאה של כל העולם ליהודים.

אפשר להביא הרבה דוגמאות מהעולם על קבוצות לא הגמוניות שנרדפו בדרכים אכזריות, עדיין, אף אחת מהרדיפות האלה – כולל רדיפת היהודים באירופה - לא הייתה רדיפה עולמית נגד קבוצה אחת.  

הרדיפה של היהודים באירופה הייתה באירופה. היא הופצה עם הקולוניאליזם האירופאי – כמו הרבה דברים אחרים שהקולוניאליזם הזה הפיץ. האדם הלבן נשא את הערכים שלו לכל מקום שהגיע אליו, וכמו כל חלקי התרבות שהוא נשא, חלקם התקבל וחלקם לא התקבל. הנוצרות עצמה שהיא הדבר שהכי הופץ עם הקולוניאליזם (יחד עם כללי המיניות שלה) לא התקבלה בכל מקום בעולם כמו שהיא במלואה על כל חלקיה, אלא באופן חלקי ומותאם לערכים המקומיים ולאמונות המקומיות. כך שגם אם העולם התנצר, הוא לא הפך לאירופאי, הערכים שלו הם נגזרת של ההיסטוריה שלו המושרשת במקום ומוטמעת בו, ואין שום סיבה לעמים ילידים באפריקה או בדרום אמריקה להיות אנטישמים (עד הקולוניאליזם הם לא ידעו מה זה יהודי). זה ועוד לא דיברנו על עמים נוצרים שלא התנצרו על ידי האירופאיים, כמו למשל הערבים הנוצרים, שהיו נוצרים עוד לפני שאירופאים אימצו את הנצרות והפכו אותה לדת של האימפריה שלהם. בהיסטוריה הערבית יש מספר דוגמאות של שבטים נוצרים ערבים שנלחמו באימפריה הביזנטית וסירבו להיות חלק ממנה. כמוהם היו גם כנעניים וקטבטים ואשורים ועוד, אלה הם הנוצרים הראשונים שלא התנצרו על ידי אירופאיים (ולא התאסלמו בכפיה אלא היה להם חופש בחירה), ובמהלך השנים הם קיבלו את השפה הערבית והחלו להזדהות גם כנוצרחם ערבים.

אך מה שיותר חשוב מזה, זה שיש תנועות התנגדות לקולוניאליזם בעולם, שמתנגדות להשפעות השליליות של הקולוניאליזם על העולם, ואינן מקבלות את כל מה שהתרבות הקולוניאלית הביאה להם. הם בוררות מתוך התרבות הזו את מה שתואם או לא תואם את הערכים המקומיים ה "לא נוצריים" וה "לא לבנים" שלהם,  ואין להם שום סיבה להיות אנטישמים ולשנוא יהודים, כי יהודים לא היו חלק מההיסטוריה שלהם ולא "הרסו" להם את הלובן המדומיין והמיוחל. יחד עם זה, במקומות שיהודים כן היו חלק מההיסטוריה שלהם, כמו למשל בצפון אפריקה ובמדינות המזרח התיכון, ההיסטוריה של מקומות אלה הייתה לגמרי שונה מההיסטוריה של היהודים באירופה. עד לאמצע המאה העשרים ההיסטוריה של היהודים במקומות אלה היתה היסטוריה זוהרת, הם נמנו על כל שכבות האוכלוסייה והיו חלק מכל המעמדות שלה כולל מהאליטות שלה. הם שמרו על תרבות יהודית ועל חפצי תרבות יהודית לאורך מאות ואלפי שנים. ההנחה שכל העולם שונא יהודים רק מעצם זה שהם יהודים היא הנחה בעייתית מאוד ולו רק בגלל זה שהיא יוצאת מנקודת הנחה כזו שיש משהו שהוא "כל העולם".

הפרדוקס הוא שבמקום שיהודים אירופאיים – הקבוצה ההגמונית בישראל שמכתיבה את ערכיה - יצאו נגד זה, לא, הם מתעקשים על הלובן שלהם, ועל האירופאיות שלהם, ועל היותם חלק מהעמים המתורבתים, אלה שהכנסייה הקתולית של אירופה האנטישמית הכריזה עליהם כמתורבתים וראויים – לעומת האחרים הפראיים ה-savages. כך שהאנטישמיות שהם יוצאים נגדה היא חלק מהתרבות שהם מתעקשים להוכיח שהם שייכים אליה והם חלק ממנה וראויים לה.

במידה מסוימת הם צודקים, זו זכותם, הם אירופאיים גם אם חלק מהאירופאיים לא רוצים, וההתעקשות הזו על האירופאיות שלהם מחזירה לאירופאיים כל הזמן את מה שהם לא רצו לקבל (ואולי בחלקם עדיין לא רוצים), זה שהלובן שלהם הוא לא באמת לבן, לפחות לא במידת הציפיות שלהם. שה-savages הם לא אי שם מעבר לאוקיינוסים, אלא הם חלק מהם, אם זה היהודים הלא נוצרים ואם זה אחרים שלא תאמו את הלובן המצופה.

לרוב, ישראל כמדינה עסוקה בלהוכיח שהיהודים ראויים, ראויים לתרבות וראויים להיחשב מתורבתים, ראויים להיות אומה (ואין לי שמץ של מושג מה היא "אומה" ומה זה אומר), וראויים בהתאם למדינה משלהם, שהיא ראויה להיות חלק מהעולם המתורבת, במיוחד מאירופה; בספורט, בפוליטיקה, בסגנון החיים, בכלכלה, ברמת החיים ובממדים הסוציואקונומיים שלה, ובמה לא?

במקום לצאת נגד התרבות שהוקיעה אותם, יהודים-ישראלים מתעקשים להשתייך אליה, להזדהות איתה ולהיות חלק ממנה. וכמו שתרבות זו עושה, שמה את עצמה במרכז העולם וחושבת שהיא כל העולם, כך גם הם עושים. שמים אותה במרכז העולם והופכים את השנאה שלה אליהם לשנאת עולם.

אם זה היה הבן שלך שכל בית הספר שונא אותו, לא היית אומרת לו שכל העולם שונא אותו (כמה נורא להגיד את זה למישהו). אלא, היית אומרת לו שבית הספר הזה לא ראוי לו, ואולי היית מחפשת לו בית ספר אחר וחברים אחרים או היית עושה משהו כדי לשנות את המצב, אך לא היית אומרת לו שהוא צריך להילחם בזה ולהוכיח שהוא ראוי. כי להיות שם, להשתייך, להזדהות ולהוכיח שהוא ראוי בלי באמת לשנות את המצב, זה אומר שהוא ראוי להיות חלק מבית ספר שישנא ילד אחר, והוא יצטיין בשנאה הזו כדי להוכיח שהוא ראוי; ראוי ומתורבת ויודע להדוף פראיים.
--

אפשר להוריד כקובץ (pdf). 

الزبالة مش كلها للحرق

الزبالة مش كلها للحرق

كيف نخفف من أزمة الزبالة؟

أولا، من المهم الإشارة الى ان حرق الزبالة من أساسه هو مشكلة صحية وبيئية، وعملية الحرق للتخلص من النفايات هي عملية غير مقبولة عالميا حتى في المزابل ذاتها. من هنا فإن البلد التي يضطر سكانها الى حرق نفاياتهم، وضعها اسواء من وضع المزابل. 

ثانيا، مهم التمييز بين النفايات البيتية، والنفايات الناتجة عن المحلات التجارية، او عن المطاعم. الملاحظات التالية تخص النفايات المنزلية. اما نفايات المصالح التجارية، فلها طرق مختلفة للتخلص من النفايات، وذلك نظرا لكمية هذه النفايات ونوعيتها، وهي تختلف بشكل كبير عن النفايات المنزلية.

ثالثا، حجم النفايات ليس تعبير حقيقي عن كمية النفايات، بالتالي من الممكن العمل على تقليص حجم "كومة الزبالة" الموجود في الشارع، كما يمكن العمل على تقليل كميتها فليس كل ما نرميه الى الزبالة هو حقا زبالة.

النفايات على حقيقتها

بالنسبة للنفايات البيتية ممكن تقليص حجم النفايات وكميتها بعدة طرق، وهذا بالاعتماد على مبدأ فصل النفايات بالمصدر، أي فصل النفايات في لحظة انتاجها. نعم نحن منتجون للنفايات، هذا ما اكثر ما ينتجه البشر في حياتهم اليومية، وعلينا أن نأخذ مسؤولية على عملية إنتاج النفايات وعلى دورنا فيها. وبما انه الكل عم بعاني، فممكن كلنا نعمل خطوات صغيرة للتقليل من المشكلة.

(1)   في المنزل، نبدأ بفصل النفايات العضوية عن النفايات غير العضوية. النفايات العضوية هي النفايات الناتجة عن عملية اعداد الطعام: قشور الفاكهة، قُمع الخضروات، بقايا الطعام. كل ما يمكن ان يُهضم داخل الأمعاء يمكن ان يتحلل خارج الأمعاء ويعود الى الطبيعة.

(2)   عمليات التحلل نوعين، هوائية أو لا هوائية. الرائحة النتنة الكريهة تنتج عن عمليات التحلل اللاهوائية، فكيف نمتنع عنها؟

      التحلل الهوائي، من اسمه، هو تحلل يتم مع تعرض النفايات الى الهواء. تحديدا الى الأكسجين الموجود في الهواء والضروري لعمليات الاكسدة والتحلل. هذه العملية لا تنتج عنها رائحة نتنة. الرائحة النتنة تنتج عن التحلل اللاهوائي، وهو التحلل الذي يتم عند انعدام الأكسجين، أي بظروف لا يوجد بها تهوئة كافية للمواد العضوية. 

فعل سبيل المثال، عندما نضع النفايات العضوية مع البلاستيك والنايلون في سلة نفايات المطبخ، البلاستيك والنايلون يعملون على "خنق" النفايات العضوية، وعلى إجبارها على التحلل بدون هواء. عملية التحلل اللاهوائية هي مصدر الرائحة النتنة في سلة نفايات المطبخ. اذا فصلنا بين النفايات العضوية وبين النفايات الأخرى، مثل البلاستيك والكرتون والنايلون والعلب المعدنية، ووضعنا النفايات العضوية في سلة جانبية مفتوحة، لن ينتج عن البلاستيك والكارتون النايلون والعلب المعدنية روائح كريهة، اما بقايا الطعام، فسوف تتحلل بعملية تحلل هوائية لا ينتج عنها رائحة كريهة.

من هنا فإن الفصل في المصدر بين النفايات العضوية وغير العضوية هو في مصلحة المطبخ أولا قبل الشارع. عندما تبدأ في فصل النفايات سوف تلاحظ ان النفايات في المطبخ أصبحت عديمة الرائحة أولا. ثانيا، لا ينضب عنها سوائل كريهة نتنقط على طول الطريق من المطبخ الى الشارع، مرورا بالدرج والساحة والمطلع المشترك مع الجيران، هذا لان هذه السوائل تنتج عن عملية التحلل اللاهوائية للمواد العضوية. 

ملاحظة 1: وجود الماء مع النفايات العضوية، يحول عملية التحلل الهوائية الى لا هوائية، وذلك لان الماء يمنع وصول الهواء الى النفايات. في حال ووجود نفايات عضوية رطبة، مهم جدا وضعها مع النفايات العضوية، لكن هذا يتطلب ان يتم التخلص منها في وقت اسرع.

بالنسبة للنفايات العضوية التي تتجمع في المجلى، من المهم تقليل كمية الماء الموجودة فيها قبل نقلها الى سلة النفايات ومن الأفضل الامتناع من الأساس عن التعامل مع المجلى كما لو كان حاوية نفايات، فعلى الصحون والطناجر ان تصل الى المجلى فارغة تماما، أي بعد ان تم تفريغ محتواها في سلة النفايات العضوية.   

ملاحظة 2: بالنسبة للعلب المعدنية والبلاستيكية، في حال وجود بقايا طعام على هذه العلب افضل شطفها بقليل من الماء قبل تحويلها الى سلة النفايات.

سلة كومبوست بيتية

(3)  التخلص من النفايات العضوية: من الممكن في الحديقة المنزلية، في زاوية مخصصة للنفايات العضوية. وكما ذكرت سابقا اذا تم الحفاظ عليها جافة فلن تنتج عنها رائحة، بل سوف تتحلل وتغذي التربة. ولمن يريد ان يحافظ على جمالية المكان، ممكن تأطير هذه الزاوية ببعض الحواجز الخشبية، او ممكن اقتناء سلة كومبوست تحفظ التهوية كالسلة التي في الصورة. كذلك، وهذا مفيد لمن لا يوجد لديه حديقة، ممكن فرم هذه النفايات العضوية بالمكسر، وتوزيعها على الأصص (القواوير) مما سوف يسعد نباتاتكم.  

كذلك ممكن اعتماد عملية التحليل الرطبة، بإضافة الماء الى المواد العضوية، مما يسرع من عملية التحليل، لكن هذا يتطلب منكم بعض الجهد لتقليب النفايات بشكل دائم، كي لا تتعفن ولا ينتج عنها رائحة نتنة. 

زاوية كومبوست بيتية

(4)   بعد ان تخلصنا من النفايات العضوية وحولناها الى سماد عضوي حقيقي تستفيد منه النباتات المنزلية، يبقى لنا الجزء الأسهل في التعامل مع ما تبقى من نفايات غير عضوية وهو التقليل من حجمها.

(5)   التقليل من حجم النفايات يتطلب أولا فصل كل ما هو ليس نفايات حقيقية، عن النفايات. على سبيل المثال: القناني الزجاجية، يكفي ان تضعها في كيس منفصل الى جانب سلة النفايات، خلال ساعات الليل سيأتي من يأخذ هذا الكيس ليقوم لاحقا باستبدال كل قنينة فارغة بـ30 أغورة. ليس المطلوب منك سوى ان تضع هذه الزجاجات بحالة نظيفة في كيس منفصل الى جانب كومة النفايات، وسيأتي من "يخلصك" منها. 

(6)   بالنسبة للقناني البلاستيكية، قناني المشروبات الخفيفة، من المفضل ان تضغطها لإخراج الهواء منها والتقليل من حجمها قبل ان ترميها في سلة النفايات. هذا يقلل من حجم كيس النفايات البيتي اولا، كذلك من حجم كومة النفايات المتراكمة في الشارع. 

(7)   بالنسبة للكراتين أيضا، ممكن طيها قبل القائها الى كومة النفايات في الشارع. هذه الملاحظة مهمة جدا للمحلات التجارية، التي غالبا ما ترى تلال الكراتين الفارغة بجانبها. لكن لو قام أصحاب هذه المحلات التجارية بتقليل حجم هذه الكراتين، لكان بهذا فائدة كبيرة للجميع. كذلك من المهم فصل هذه الكراتين عن النفايات الأخرى، لأن هذه الكراتين مصنوعة من مواد عضوية، وفي حال وجود نفايات عضوية في سلة المهملات، هذه الكراتين سوف تنضم الى عملية التحلل اللاهوائية وسوف تفاقم من مشكلة الروائح الكريهة.

(8)   بالنسبة للنفايات العضوية الناتجة عن المطاعم وعن الملاحم ومحلات مشابهة، هذه أصلا يجب التخلص منها بطرق أخرى مختلفة وليس عن طريق سلال النفايات العامة. 

(9)   للنهاية، في حال تخلصنا من وجود النفايات العضوية في سلال النفايات العامة، تبقى اكوام النفايات بدون رائحة، وعلى ذلك لن يضطر أي منا الى حرقها. سيكون المشهد مقيت، لكن على الأقل بدون رائحة كريهة ولن نضطر الى استنشاق الدخان المُسرطِن.

فصل النفايات في المصدر: عضوية وغير عضوية 

 ممكن المعاينة والتحميل كملف pdf

الحمدلله

 أكثر كلمة تأملت فيها هذه السنة هي "الحمدلله"

"عمو هادا حلم ولا حقيقة؟"
"قولي الحمدلله"
"امي ماتت"
"قولي الحمدلله"
"اولادي استشهدوا، بس الحمدلله"
الحمدلله.... الحمدلله... الحمدلله...
بالرغم من كل شيء دائما هناك "شيء" نحمد عليه، ودائما هناك من نحمده على هذه "النِعم".
الحمدلله.
بالرغم من كل الدمار الحمدلله.
حتى لو لم يبقى شيء في العالم، يبقى هناك الحمد ويبقى هناك من نحمده.
"الحمدلله"، لا يمكن لاي طيارة او عشرات الأطنان من المواد المتفجرة أن تنسفها.
"الحمدلله"، كل يوم كل ساعة كل دقيقة "الحمدلله".
عالم كامل في كلمة "الحمدلله"... بالأحرى في كلمتين...
قبل عشر سنوات قالت لي مدربتي (مدربة التنمية البشرية، التي لم أتمكن من دفع تكاليفها لأكثر من بضع لقاءات)،
أن اذكر كل يوم عشرة أشياء انا "شاكرة" عليها.
"شاكرة"... كلمة واحدة فقط وليست كلمتين.
شاكرة للمجهول.
الحمدلله على كل حال على مدربتي وعلى أنني لم أتمكن من دفع تكاليفها.
الحمدلله بكل الأحوال وعلى كل شيء الحمدلله.
على الموت على الصحة على الفرح على السعادة على الحزن على الفشل على النجاح، الحمدلله.
كله فاني، وتبقى "الحمدلله".
يسألني أصدقائي عن احوالي، ولا اجرؤ على القول "حمدلله".
كم أتمنى لو اقول "الحمدلله"، وأحيل اموري كلها بعيدا عن فضول الناس.
نجاحي، فشلي، سعادتي، حزني، صحتي ومرضي، "الحمدلله".
كأن بها هذه الـ "حمدلله" خطر انزلاق نحو المجهول.
حمدلله على كل حال على انعدام الجرأة على قول "الحمدلله"،
لا بد أن هذا بحد ذاته يوجد به حكمة لا ادركها.

   

النقود بمنظور اجتماعي: جدلية السوق والدولة

 محاضرة مقدمة لجمعية السوار في حيفا في موضوع: النقود بمنظور اجتماعي: جدلية السوق والدولة.

 يمكن الاستماع للمحاضرة المسجلة هنا. 

(الفيديو الذي افتتح به المحاضرة، عودة ستار-شيب الى قاعدته سالما).